Pożegnanie z basso continuo

15. listopada 2023.
Zakończyliśmy powtórkę z życia i twórczości Jana Sebastiana Bacha, jednego z największych kompozytów w historii muzyki. Bach to artysta, którego dzieła miały ogromny wpływ na rozwój muzyki klasycznej i którego niezrównane osiągnięcia jako kompozytora, organisty i skrzypka sprawiły, że jest uznawany za jednego z najważniejszych twórców epoki baroku. Daty jego urodzin – 21 marca 1685 i śmierci- 28 lipca 1750 wyznaczają w muzyce epokę baroku. Warto zapamiętać, że to, co wymyślił dla własnych potrzeb – jako organisty i nauczyciela – stało się podwaliną rozwoju muzyki i do dzisiaj nikt nic innego nie zaproponował. Zdaniem Józefa Haydna /1732-1809/- najstarszego z tzw. trzech klasyków wiedeńskich, od stworzonych przez Bacha utworów pochodzi cała mądrość muzyczna. Bach zostawił po sobie ponad 1000 znanych utworów, które skatalogowano dopiero w wieku XX. Dokonał tego Wolfgang Schmieder, niemiecki muzykolog i historyk muzyki. Schmieder urodził w Bydgoszczy 29 maja 1901 roku, zmarł 8 listopada 19990 w Niemczech. Jego największym dokonaniem jest właśnie kompletny katalog dzieł Jana Sebastiana Bacha – Bach-Werke-Verzeichnis, w skrócie BWV.
Niestety, pod koniec życia kompozytora muzyczny wiatr historii niósł zmiany i jego twórczość jawiła się jako anachronizm. Jemu współcześni nie docenili jego geniuszu. Nie poznali się też na tym jego synowie: Wilhelm Friedemann Bach /1710-1784/, Carl Philipp Bach /1714-1788/ i Johann Christian Bach /1735 – 1782/, którzy mieli wykształcenie muzycznie, o co zadbał ich ojciec przez nich nazywany, „starą peruką”. Miarą rozgoryczenia kompozytora niech będzie fakt, że pod koniec życia prosił żonę o zniszczenie wszystkich kompozycji.
Jego twórczość zaczęła być odkrywana przez kolejne pokolenia muzyków dopiero w XIX wieku. Przyczynił się do tego między innymi Feliks Mendelssohn – Bartholdy, który w 1829 roku zaprezentował w Berlinie „Pasję wg św. Mateusza”.
W 1977 trzy utwory Bacha zostały nagrane na pozłacanym dysku Voyager Golden Record, umieszczonym na dwóch sondach programu Voyager wystrzelonych w przestrzeń kosmiczną a to mówi samo za siebie.
Wspólnie wysłuchaliśmy: koncertu klawesynowego nr 3 D-dur BWV 1054, koncertu skrzypcowego E-dur BWV 1042, sonaty h-moll na flet i instrument klawiszowy BWV 1030, suity na wiolonczelę solo BWV 1007 a także arii na strunie G ze suity orkiestrowej BWV 1068. Tak dotarliśmy do rozstania z linią głosu basowego, stanowiącą harmoniczny fundament utworu, charakterystyczny dla baroku i Jana Sebastiana Bacha basso continuo zwanym.

Tekst: Jolanta Żuchowska
Zdjęcia: Krystyna Karcz