Fabrykancka willa w Witnicy

Sławomir Odrzywolski – portret

14 listopada 2018 roku wykładowca historii sztuki – Błażej Skaziński przybliżył nam postać polskiego architekta związanego z Krakowem, żyjącego w latach 1846-1933 – Sławomira Odrzywolskiego. Jeden zaprojektowany przez niego obiekt możemy oglądać w Witnicy.

Odrzywolski kształcił się w Krakowie i Berlinie. W 1878 roku powrócił z Berlina do Krakowa. Budował domy mieszkalne, kamienice, kościoły i gmachy użyteczności publicznej. Stworzył takie obiekty jak: w Krakowie gmach AGH, gmach Towarzystwa Rolniczego, kamienice na ulicy Basztowej, kościoły w Rabce i Miejsce Piastowe. W latach 1891-1905 pracował przy restauracji katedry wawelskiej konserwował tam między innymi sarkofag Adama Mickiewicza i hełm wieży Zygmuntowskiej.

Zaskakujące jest to, że był również twórcą projektu willi i ogrodu dla przemysłowca Willy’ego Hoffmanna właściciela odlewni żeliwa i fabryki maszyn w Witnicy (Vietz).

Jak pisze sam Odrzywolski, zlecenie na projekt otrzymał w 1878 r.  Wykonał go w Krakowie i stąd też kierował pracami, Projekt dotyczył budynku i przyległego parku. Budynek jest jednokondygnacyjny z dwukondygnacyjną wieżą po lewej stronie.

Willę obejmuje ona 8 pokoi mieszkalnych oraz pokój na przyjęcia dla właściciela. Oprócz tego są dwa pokoje przeznaczone wyłącznie dla mieszkających tam rodziców. Na parterze umieszczono także łazienkę, kuchnię i spiżarkę, natomiast pralnia, izba do prasowania i kilka izb dla służby pomieszczone są w suterynach. W wieży, ponad łazienką, urządzony jest pokój gościnny.

Wszystkie fasady są tynkowane, a ozdoby okien wykonano z palonej gliny lub kamienia. Wieża ma fryz równy z gzymsem na budynku głównym. Pola trójkąta i łuki nad przedsionkiem wypełnione są kompozycjami orientalnymi i figuralnymi metodą sgraffiti. Widać to na przedstawionym planie fasady frontowej. Pokój pana i jadalny mają boazerię na ścianach i drewniane sufity, a w buduarze i w salonie są sufity ozdobione stiukiem, malowane i częściowo złocone. W warsztatach właściciela wykonano wszelkie roboty z żelaza, stolarkę i boazerię.

Na ostatnim piętrze wieży miał być umieszczony basen, którego woda pompowana z zakładów miała zasilać fontanny w ogrodzie od frontu budynku i w osi sali jadalnej.

Po wojnie obiekt zmieniał właścicieli. W latach 2013-2014 działała tu galeria „Ptaszarnia” i odbywały się wystawy artystów związanych z Witnicą i Gorzowem.

Niestety, obiekt nie doczekał się kompleksowej renowacji.

foto i tekst Jacek Buczyński